“Phi nông bất ổn

Phi công bất phú

Phi thương bất hoạt

Phi trí bất hưng”.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đề cao vai trò của trí thức và luôn tìm mọi cách phát huy tối đa sức mạnh của lực lượng này để đóng góp vào thành công chung sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Người rất quan tâm đến việc đào tạo, phát hiện và sử dụng người tài giúp dân, giúp nước và đã đưa ra những quan điểm có giá trị lý luận thực tiễn sâu sắc, là kim chỉ nam cho việc xây dựng đội ngũ trí thức hiện nay, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh: Trí thức - lực lượng đặc biệt quan trọng của cách mạng; Trí thức - “vốn liếng” quý báu của dân tộc; Trí thức - lực lượng lao động sáng tạo đặc biệt quan trọng trong công cuộc đổi mới đất nước.

Trong công cuộc dựng nước và giữ nước, thực hiện tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng, Nhà nước đã đặc biệt chú trọng phát triển đội ngũ trí thức và nhân tài cho đất nước; ban hành các chủ trương, chính sách liên quan đến trí thức, tạo điều kiện để trí thức phát triển và hoạt động sáng tạo. Những quan điểm chỉ đạo xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước của Đảng, Nhà nước tiếp tục được khẳng định trong văn kiện Đại hội XIII của Đảng là: “Xây dựng đội ngũ trí thức ngày càng lớn mạnh, có chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong tình hình mới. Có cơ chế phát huy dân chủ, tự do sáng tạo và đề cao đạo đức, trách nhiệm trong nghiên cứu khoa học. Ưu tiên đầu tư phát triển hạ tầng, môi trường làm việc, nghiên cứu, đổi mới sáng tạo của trí thức. Trọng dụng, đãi ngộ thỏa đáng đối với nhân tài, các nhà khoa học và công nghệ Việt Nam có trình độ chuyên môn cao ở trong nước và nước ngoài, nhất là các nhà khoa học đầu ngành, nhà khoa học có khả năng chủ trì các nhiệm vụ khoa học và công nghệ đặc biệt quan trọng. Thật sự tôn trọng, tạo điều kiện nâng cao hiệu quả hoạt động tư vấn, phản biện của chuyên gia, đội ngũ trí thức”.

Quán triệt quan điểm chỉ đạo của Đảng, Chính phủ và trên cơ sở Nghị quyết 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X), trong thời gian qua, tỉnh Tiền Giang ban hành các văn bản cụ thể hóa để tổ chức thực hiện các chế độ, chính sách hỗ trợ nhằm khuyến khích cán bộ, công chức nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; các chế độ thu hút nguồn nhân lực có trình độ cao; quan tâm bố trí cán bộ trẻ có năng lực, đảm nhiệm các nhiệm vụ quan trọng, từng bước nâng cao vị trí, vai trò, tỷ lệ cán bộ trẻ lãnh đạo, quản lý các cấp. Các cấp ủy, chính quyền, cơ quan, ban, ngành trên địa bàn tỉnh Tiền Giang luôn quan tâm thực hiện chính sách trọng dụng, đãi ngộ và tôn vinh trí thức nhằm từng bước nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của địa phương. Trong tuyển dụng công chức, viên chức có ưu tiên đối tượng sinh viên tốt nghiệp loại khá, giỏi; tạo môi trường công tác tốt để thu hút trí thức giỏi; tạo điều kiện cho cán bộ, công chức yên tâm công tác, hoàn thành tốt nhiệm vụ; thực hiện chính sách khuyến khích, đãi ngộ cán bộ, công chức nhận công tác ở các xã khó khăn. Thường xuyên theo dõi, phát hiện tài năng để đào tạo, bồi dưỡng trí thức trẻ, trí thức có nhiều cống hiến trong hoạt động thực tiễn và trí thức nữ. Việc đầu tư phát triển về hạ tầng, môi trường làm việc, nghiên cứu sáng tạo của trí thức được quan tâm thực hiện, đặc biệt ưu tiên bố trí nguồn vốn đầu tư cơ sở vật chất cho trường đại học, các trường cao đẳng, tạo môi trường thuận lợi phục vụ đào tạo nguồn trí thức trẻ; bố trí nguồn kinh phí sự nghiệp khoa học cho hoạt động nghiên cứu khoa học, kinh phí tổ chức hội thi sáng tạo kỹ thuật, cuộc thi sáng tạo dành cho thanh, thiếu niên, nhi đồng rèn luyện tư duy sáng tạo, kỹ năng nghiên cứu khoa học.

UBND tỉnh Tiền Giang vinh danh và tặng Khánh vàng cho 13 tân Tiến sĩ. Nguồn: Báo Ấp Bắc

Theo số liệu thống kê, từ năm 2008 đến nay, bên cạnh sự gia tăng về số lượng thì chất lượng của đội ngũ trí thức cũng được nâng cao. Nếu như năm 2008, tỉnh Tiền Giang có 13 tiến sĩ, 334 thạc sĩ, 9.188 người có trình độ đại học và tương đương; thì đến năm 2022, tỉnh đã có 49 tiến sĩ (01 tiến sĩ được phong hàm Giáo sư và 01 tiến sĩ được phong hàm Phó Giáo sư), 1.555 thạc sĩ, 15.831 người có trình độ đại học và tương đương. Qua đó cho thấy số lượng tiến sĩ tăng gần 4 lần, và số lượng thạc sĩ tăng gần 5 lần. Tỉnh cũng đã triển khai thực hiện 136 nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp tỉnh, cấp cơ sở (lĩnh vực nông nghiệp chiếm tỉ lệ 47,1%; công nghệ - kỹ thuật 22,7%; văn hóa - xã hội 24,3%; y tế 5,9%). Nhìn chung, các nhiệm vụ khoa học và công nghệ tập trung theo nhóm lĩnh vực công nghệ - kỹ thuật, nông nghiệp, văn hóa - xã hội, giáo dục - y tế; mỗi nhóm lĩnh vực hình thành các chương trình lớn, trọng điểm, giải quyết vấn đề trọng tâm từng giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

​

UBND tỉnh Tiền Giang trao danh hiệu và Bằng khen cho các trí thức khoa học và công nghệ tiêu biểu. Nguồn: Báo Ấp Bắc

Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực đạt được, công cuộc xây dựng đội ngũ trí thức của tỉnh cũng còn một số hạn chế. Tỉnh chưa có nhiều công trình nghiên cứu khoa học lớn, có giá trị và hiệu quả cao. Sự đóng góp của trí thức vào những chương trình phát triển kinh tế - xã hội trọng điểm của địa phương chưa ngang tầm so với yêu cầu, nhiệm vụ. Đội ngũ cán bộ khoa học kỹ thuật, cán bộ quản lý có trình độ chuyên môn cao, chuyên gia đầu ngành, chuyên gia giỏi trên nhiều lĩnh vực còn ít. Việc tham gia, tư vấn, phản biện những chủ trương, chính sách, đề án, dự án ngành, địa phương của trí thức chưa nhiều. Môi trường, điều kiện làm việc có lúc, có nơi còn khó khăn. Một số cán bộ, công chức, viên chức thiếu ý chí phấn đấu, chưa thường xuyên học tập nâng cao trình độ chuyên môn, ngại đổi mới, sáng tạo; chưa nêu cao ý thức rèn luyện tác phong công tác và ý thức tổ chức kỷ luật.

Ngày nay, cùng với sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ và sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế trí thức đã làm tăng thêm giá trị của tri thức và vai trò của đội ngũ tri thức đối với sự phát triển của mỗi quốc gia. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và ngày càng nhanh chóng như hiện nay, quốc gia nào muốn phát triển phải đi nhanh vào nền kinh tế tri thức. Do đó, đội ngũ trí thức được xem là nguồn lực đặc biệt phản ánh sức mạnh của mỗi quốc gia trong cuộc chạy đua, cạnh tranh toàn cầu. Vai trò của những trí thức trẻ trong việc làm chủ kiến thức và công nghệ mới để ứng dụng vào hoạt động thực tiễn phát triển kinh tế của quốc gia càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Đội ngũ trí thức Việt Nam nói chung và trí thức ở Tiền Giang nói riêng hiện nay đã tăng nhanh về số lượng, nâng lên về chất lượng, đóng góp tích cực vào việc hoạch định chủ trương, đường lối của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, góp phần quan trọng đưa đất nước đạt được nhiều thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử trong công cuộc đổi mới. Thực tiễn cho thấy chính sách thu hút, đãi ngộ, tôn vinh trí thức đã có; tuy nhiên do nhiều nguyên nhân khách quan, chủ quan việc triển khai thực hiện các chính sách có nơi còn chậm, chưa đạt được hiệu quả. Để đội ngũ trí thức có điều kiện phát huy hết tài năng, có những đóng góp xứng đáng hơn nữa trong sự nghiệp xây dựng và kiến thiết đất nước thì những hạn chế, khó khăn đang cản trở sự phát triển của đội ngũ này cần sớm được tháo gỡ để tiếp thêm động lực cho trí thức thật sự là lực lượng đi đầu trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và trong quá trình hội nhập quốc tế của nước ta. Trong quá trình xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức, ngoài trí thức trong nước, ta cũng cần chú trọng thu hút đội ngũ trí thức Việt kiều đang sinh sống, học tập và làm việc ở quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Trong công tác lãnh đạo, quản lý đội ngũ trí thức, ngoài nhu cầu vật chất, cần lưu ý trí thức còn có nhu cầu cao về đời sống tinh thần. Mối quan tâm hàng đầu của trí thức là môi trường làm việc lành mạnh để phát huy được năng lực trí tuệ. Theo đó, để quản lý đội ngũ trí thức có hiệu quả thì ngoài quan điểm, đường lối, chủ trương đúng còn phải có cách thức quản lý thích hợp. Các cấp ủy Đảng và chính quyền cần nghiên cứu để thay đổi chính sách đối với trí thức, bắt đầu từ việc lựa chọn, sau đó có kế hoạch bồi dưỡng, sử dụng và đãi ngộ tùy thuộc vào tài năng của trí thức. Đồng thời, cần kế thừa và phát huy những kinh nghiệm quý báu về trọng dụng trí thức, hiền tài; ứng dụng, thực hành những quan điểm độc đáo của Chủ tịch Hồ Chí Minh về phát hiện, trọng dụng nhân tài; chọn lọc, tiếp thu và vận dụng những kinh nghiệm hay về chiến lược nhân tài của nhiều quốc gia trên thế giới./.

K.D