VỤ TỔNG HỢP KINH TẾ

   -----------

BẢN TIN NGOẠI GIAO KINH TẾ
(Thứ Ba, ngày 09/3/2021)

***

Tin vắn:

• Giá dầu thế giới tăng sau khi kho trữ dầu của Ả-rập Xê-út bị tấn công.
• Thượng viện Mỹ đã thông qua gói cứu trợ 1,9 nghìn tỷ USD.
• Thâm hụt thương mại của Mỹ tăng nhẹ trong tháng 1/2021.
• Trung Quốc đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2021 trên 6%
• Xuất khẩu Trung Quốc trong 2 tháng đầu năm 2021 tăng so với cùng kỳ năm trước.
• Tỷ lệ lạm phát của Eurozone ổn định trong tháng 2/2021.
• EUkhởi động đàm phán với Mỹ nhằm đảm bảo nguồn cung nguyên liệu để sản xuất vaccine Covid-19.
• Lợi nhuận của doanh nghiệp Nhật Bản đã tăng trở lại gần mức trước khi đại dịch Covid-19 bùng phát.
• ASEAN họp bàn về các nỗ lực phục hồi hậu đại dịch Covid-19
• Thái Lan thông qua khuôn khổ cho kế hoạch phát triển kinh tế và xã hội quốc gia lần thứ 13 giai đoạn 2022 – 2026.

-Việt Nam lần đầu tiên lọt vào nhóm nền kinh tế có chỉ số tự do kinh tế ở mức trung bình.

Bài phân tích/Tin chuyên sâu:

Giới công nghệ đang thay đổi và hiện là thời cơ để phá vỡ thế độc quyền (The Economist, 3/3)

A. KINH TẾ THẾ GIỚI

• Theo Oxford Economics, kinh tế thế giới dự báo tăng trưởng khoảng 6% trong năm 2021, tốc độ nhanh nhất trong gần nửa thế kỷ qua, khi các chiến dịch tiêm chủng cho phép các hạn chế phòng dịch được dỡ bỏ và doanh nghiệp thu hồi vốn. Kinh tế Mỹ dự báo tăng trưởng 7%, nhờ vào việc Mỹ đã sớm triển khai vaccine Covid-19, chuẩn bị ban hành gói kích thích trị giá 1.900 tỷ USD, lãi suất rất thấp từ Cục Dự trữ Liên bang và ước tính hơn 1.800 tỷ USD các hộ gia đình Mỹ tiết kiệm được do đại dịch. Theo Oxford Economics, kinh tế Mỹ sẽ dẫn dắt tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong năm 2021 trong bối cảnh kinh tế Trung Quốc chỉ tăng trưởng khoảng 8%. (WSJ, 9/3)
• Giá dầu thế giới đã tăng trong ngày 7/3 sau khi Ả-rập Xê-út thông tin một kho trữ dầu của quốc gia bị tấn công. Giá dầu thô Brent tăng 2,1% lên 70,84 USD một thùng - mức cao nhất trong hơn một năm qua và dầu thô Mỹ WTI cũng tăng tương tự, hiện giao dịch tại mức 67,43 USD. Giá dầu từ đầu năm 2021 có xu hướng tăng lên do tình hình thời tiết xấu bất ngờ ở bang Texas, các nước OPEC tiếp tục giữ mức sản xuất hiện tại để hỗ trợ giá dầu và gần đây nhất là cuộc tấn công kho trữ dầu có sản lượng chiếm tới 7% sản lượng dầu mỏ của thế giới. (CNBC, Bloomberg, 8/3)

1. Mỹ

• Ngày 6/3, Thượng viện Mỹ đã thông qua gói cứu trợ 1,9 nghìn tỷ USD cho nền kinh tế Mỹ, sau khi Hạ viện Mỹ đã thông qua ngày 27/2. Gói cứu trợ có một số điểm đáng chú ý như trợ cấp 1.400 USD cho người dân, hỗ trợ 14 tỷ USD dưới dạng trả lương cho nhân viên ngành hàng không. Dự thảo đạo luật sẽ quay trở lại Hạ viện để thông qua trong thời gian tới. (CNBC, 7/3).
• Bộ Thương mại Mỹ cho biết thâm hụt thương mại của Mỹ tăng nhẹ trong tháng 1/2021 do mức tăng trưởng của hoạt động nhập khẩu nhanh hơn xuất khẩu và hoạt động kinh tế tiếp tục phục hồi sau khi bị đình trệ do đại dịch Covid-19. Theo báo cáo của Bộ Thương mại Mỹ, kim ngạch nhập khẩu ô tô và hàng tiêu dùng dẫn đầu hoạt động nhập khẩu của Mỹ trong tháng 1/2021. Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ của Mỹ tăng lên 192 tỷ USD, còn kim ngạch nhập khẩu tăng 260 tỷ USD, khiến thâm hụt thương mại tăng lên 68,2 tỷ USD (AFP, 5/3)
• Thượng viện Mỹ đang xem xét thông qua dự luật mới một khoản tài trợ trị giá 30 tỷ USD nhằm tăng cường khả năng cạnh tranh cho ngành công nghiệp sản xuất chip của nước này trước các đối thủ Trung Quốc. Dự luật do Lãnh đạo Đa số Thượng viện Chuck Schumer đứng đầu có thể bao gồm những điều khoản hạn chế Trung Quốc tiếp cận thị trường vốn của Mỹ - một trọng tâm trong chính sách đối phó với Bắc Kinh của chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump (Reuters, 4/3)

2. Trung Quốc

• Tại Kỳ họp thứ 4 Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc Trung Quốc, Chính phủ Trung Quốc đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2021 trên 6% và cam kết tạo thêm nhiều việc làm tại các thành phố trong bối cảnh nền kinh tế thứ 2 thế giới đang dần hồi phục sau một năm chịu nhiều gián đoạn vì đại dịch Covid-19. Ngoài mục tiêu tăng trưởng kinh tế, báo cáo cũng đề cập các mục tiêu khác mà Chính phủ Trung Quốc đề ra cho năm 2021 gồm tỷ lệ lạm phát giá tiêu dùng khoảng 3%, thấp hơn mức 3,5% từng đặt ra cho năm 2020 và thâm hụt ngân sách khoảng 3,2% GDP, thấp hơn mức 3,6% của một năm trước (Reuters, 5/3)
• Ngày 8/3, Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào thông báo chính phủ nước này đã chính thức phê chuẩn Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP). Phát biểu với các phóng viên bên lề Kỳ họp thứ 4 Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc Trung Quốc khóa XIII, ông Vương Văn Đào cho hay một số nước thành viên cũng đang thúc đẩy các thủ tục để phê chuẩn RCEP, đồng thời hy vọng các nước liên quan có thể đẩy nhanh tiến độ và cuối cùng đạt đủ điều kiện để thỏa thuận này có hiệu lực (CCTV, 8/3).
• Tại báo cáo công bố ngày 2/3, Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO) cho biết, năm 2020, Trung Quốc tiếp tục đứng đầu thế giới về số đơn xin cấp bằng sáng chế quốc tế và đây là lần thứ hai liên tiếp, Trung Quốc đạt thành tích này. Tập đoàn viễn thông Hoa Vi Technologies (Trung Quốc) đứng đầu bảng xếp hạng toàn cầu năm 2020 với 5.464 đơn đăng ký, năm thứ tư liên tiếp. Tiếp theo là Samsung Electronics (Hàn Quốc) với 3.093 đơn. Theo WIPO, tổng số đơn xin cấp bằng sáng chế quốc tế trong năm 2020 là 275.900, tăng 4% so với năm 2019, trong đó, các chủ thể ở Châu Á chiếm 53,7% (Tân Hoa Xã, 3/3).
• Theo Tổng cục Hải quan Trung Quốc, xuất khẩu nước này trong 2 tháng đầu năm 2021 tăng 60,6% so với cùng kỳ năm 2020. Điều này cũng dễ hiểu vì giai đoạn đầu năm 2020, Trung Quốc tiến hành phong toả một số thành phố do Covid-19.  Riêng tháng 2/2021, xuất khẩu tăng hơn gấp đôi so với cùng kỳ năm 2020.Trong khi đó, nhập khẩu tăng hơn 22%, và thặng dư thương mại của Trung Quốc đạt 103,25 tỷ USD (Bloomberg, 8/3).

3. Châu Âu

• Số liệu chính thức của Cơ quan Thống kê châu Âu (Eurostat) công bố ngày 2/3 cho thấy lạm phát của Eurozone trong tháng 2/2021 ở mức 0,9%, tương đương tỷ lệ của tháng 01/2021. Tỷ lệ lạm phát trong tháng 01/2021 của Eurozone bất ngờ tăng vọt sau nhiều tháng ở mức âm do nhu cầu tiêu dùng sụt giảm bởi đại dịch Covid-19 cũng như các hạn chế xã hội trên toàn châu Âu. Giá cả gia tăng trong năm 2021 làm dấy lên các cuộc thảo luận về việc Ngân hàng Trung ương châu Âu cần cân nhắc việc kiềm chế chương trình kích thích lớn, dù lạm phát vẫn ở ngưỡng mục tiêu dưới 2%. (AFP, 03/3)
• Tỉ lệ thất nghiệp ở Đức vẫn giữ ở mức 6% trong tháng 2/2021. Cơ quan Lao động Liên bang Đức BA thông báo tỷ lệ thất nghiệp ở nền kinh tế đầu tàu của châu Âu ổn định trong tháng 2/2021, bất chấp tình trạng ngừng hoạt động kéo dài do lệnh phong tỏa để hạn chế sự lây lan của đại dịch viêm đường hô hấp cấp Covid-19. Việc đóng cửa ngừng hoạt động khiến người sử dụng lao động phụ thuộc lớn vào chương trình trợ cấp của Chính phủ Đức, vốn cho phép giảm giờ làm việc của nhân viên để tránh việc sa thải hàng loạt. Theo Cơ quan Thống kê liên bang Destatis, người lao động Đức lần đầu tiên kể từ năm 2007 chứng kiến mức thu nhập thực tế giảm trong năm 2020. (AFP, 02/3)
• Liên minh châu Âu (EU) khởi động đàm phán với Mỹ vào ngày 8/3 nhằm đảm bảo nguồn cung nguyên liệu từ Mỹ để sản xuất vaccine Covid-19, mặt hàng hiện đang được thắt chặt hạn chế xuất khẩu. Ngày 06/3, Ủy viên Thị trường nội khối Thierry Breton, quan chức phụ trách công tác sản xuất vaccine của EU cho biết sẽ thảo luận với Điều phối viên Nhà Trắng về Covid-19. EU và Mỹ muốn "hợp tác, phối hợp nhằm tránh tạo ra sự đình trệ" cho các nhà sản xuất vaccine tại châu Âu. Ủy ban châu Âu (EC) đang có kế hoạch gia hạn Cơ chế minh bạch và kiểm soát xuất khẩu vaccine ngừa COVID-19 sau khi cơ chế này chính thức kết thúc vào ngày 31/3 tới. Thời gian gia hạn kéo dài tới cuối tháng 6 và có thể sẽ gây ra những phản ứng trái chiều giữa các nước trong và ngoài EU. Nhiều nước bên ngoài EU đang phản đối cơ chế này. Tại phiên họp Đại hội đồng của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) diễn ra từ ngày 1-4/3, một số nước cho rằng EU đang "phát tín hiệu xấu" trong cuộc chiến vaccine. Một quan chức WTO kêu gọi EU nên chấm dứt cơ chế vào cuối tháng này. (TTXVN, 07/3)

4. Nhật Bản và Hàn Quốc

• Theo cuộc khảo sát hàng Quý do Bộ Tài chính Nhật Bản tiến hành, trong giai đoạn từ tháng 10-12/2020, lợi nhuận của doanh nghiệp Nhật Bản đã tăng trở lại gần mức trước khi đại dịch Covid-19 bùng phát, song các lĩnh vực sản xuất và phi sản xuất đã cho thấy sự khác biệt trong tăng trưởng. Kết quả khảo sát cho biết lợi nhuận trước thuế của các công ty Nhật Bản trong quý IV/2020 chỉ giảm 0,7% so với cùng kỳ năm trước đó và đứng ở mức 18.450 tỷ yen (172 tỷ USD), ghi dấu quý giảm thứ bảy liên tiếp, nhưng tốc độ giảm đã chậm lại đáng kể so với mức giảm 28,4% trong quý III/2020. Tuy nhiên, kinh tế Nhật Bản dự kiến sẽ tăng trưởng âm trở lại trong giai đoạn từ tháng 1-3/2021 khi chính phủ buộc phải áp dụng tình trạng khẩn cấp lần hai từ ngày 7/1/2021 đối với khu vực thủ đô Tokyo (Kyodo, 3/3)
• Cơ quan Thống kê Hàn Quốc ngày 2/3 cho biết, tháng 1/2021 sản lượng công nghiệp của nước này giảm lần đầu tiên trong tám tháng. Đây là dấu hiệu mới nhất cho thấy đà phục hồi kinh tế của đất nước vẫn yếu trong bối cảnh đại dịch Covid-19 kéo dài. Theo đó, trong tháng 1/2021 sản lượng công nghiệp của Hàn Quốc đã giảm 0,6% so với tháng trước đó, ghi dấu sự sụt giảm đầu tiên kể từ tháng 5/2020, khi sản lượng công nghiệp giảm 1,5%. Sản xuất trong các ngành khai thác, chế tạo, khí đốt và điện cũng giảm 1,6% so với tháng trước đó. Sau khi các hoạt động kinh tế, sản xuất giảm sút bởi đại dịch COVID-19, nền kinh tế Hàn Quốc đang trên đà phục hồi nhờ xuất khẩu mạnh mẽ. Tuy nhiên, sự phục hồi vẫn không đồng đều giữa các ngành. Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc (BOK) dự báo kinh tế Hàn Quốc sẽ tăng trưởng 3% trong năm nay nhờ xuất khẩu (Yonhap, 2/3)

5. ASEAN và các nền kinh tế mới nổi

• Tại Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế ASEAN hẹp lần thứ 27 (AEM Retreat 27), Ban thư ký ASEAN cho biết các Bộ trưởng đã thảo luận về các nỗ lực phục hồi hậu đại dịch Covid-19 trong toàn khu vực, những tiến bộ đạt được trong nỗ lực xây dựng Cộng đồng kinh tế và quan hệ kinh tế đối ngoại của ASEAN. Các Bộ trưởng đã nhấn mạnh sự cần thiết tăng cường hợp tác khu vực và hành động tập thể nhằm từng bước phục hồi kinh tế trong ASEAN. Các cuộc thảo luận về vấn đề này bao gồm tăng cường khả năng phục hồi chuỗi giá trị khu vực và liên kết chuỗi cung ứng; khai thác công nghệ nhằm tạo thuận lợi cho các chuyến công tác thiết yếu và du lịch khu vực một cách an toàn; và cam kết không cản trở luồng hàng hóa thiết yếu trong khu vực. Cùng với đó, các Bộ trưởng đã thông qua 13 mục tiêu kinh tế ưu tiên của của Brunei trong Năm Chủ tịch ASEAN 2021, tập trung vào phục hồi, số hóa và tính bền vững (ASEAN, 3/3).
• Hội đồng phát triển kinh tế-xã hội quốc gia Thái Lan (NESDC) đã thông qua khuôn khổ phát triển cho kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội quốc gia lần thứ 13 giai đoạn 2022 – 2026 với trọng tâm là phát triển kinh tế có giá trị gia tăng cao. Kế hoạch quốc gia lần thứ 13 đặt mục tiêu vào 4 lĩnh vực: (i) Tái cơ cấu khu vực công nghiệp theo hướng công nghệ cao hơn; (ii) Tạo cơ hội cho người Thái được bảo đảm hơn trong cuộc sống, nhằm thu hẹp chênh lệch về thu nhập; (iii) Tăng cường hỗ trợ các doanh nghiệp dựa vào cộng đồng và các doanh nghiệp vừa và nhỏ, phát triển thành phố thông minh và một môi trường tốt hơn; (iv) Phát triển lực lượng lao động chất lượng cao, cải thiện quản lý của Chính phủ để tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư và các dịch vụ công. (Bangkok Post, 02/3)
• Xuất khẩu nông, thủy sản Campuchia khởi sắc trong Quý I/2021. Trong 2 tháng đầu năm 2021, ngoài gạo, Campuchia đã xuất khẩu 1.599.922 tấn nông sản sang 25 quốc gia và vùng lãnh thổ, tăng 55,27% so với cùng kỳ năm 2020. Trong số đó, nông sản nhận được đơn hàng nhiều nhất là sắn: 802.451,56 tấn sắn khô và 154.750 tấn sắn tươi; 287.850 tấn lúa; các nông sản khác gồm 79.473 tấn hạt điều; 78.856 tấn ngô; 75.645,57 tấn chuối; 43.680 tấn xoài tươi; 32.417 tấn tiêu tươi; 7.176 tấn dầu dừa; 6.250 tấn cám; và 31.371 tấn của 33 mặt hàng nông sản khác. (Phnom Penh Post, 04/3)
• Chính phủ Indonesia đang khuyến khích phát triển nông nghiệp kết hợp với du lịch, hay còn gọi du lịch nông nghiệp ở tất cả các vùng để tăng giá trị kinh tế ngoài hàng hóa. Việc phát triển du lịch nông nghiệp để nâng cao nền kinh tế là phù hợp với chỉ đạo của Tổng thống Joko Widodo về yêu cầu cần đổi mới trong việc củng cố nền kinh tế giữa đại dịch viêm đường hô hấp cấp Covid-19 (Jakatar Post, 5/3).
• Chính phủ Singapore cho biết trong tháng 4/2021 sẽ đưa ra một sáng kiến mới mới với tên gọi "Chương trình các nhà lãnh đạo số" nhằm giúp các công ty nước này đẩy nhanh nỗ lực chuyển đổi số. Những lĩnh vực được tài trợ bao gồm các kỹ năng trong phát triển phần mềm, khoa học dữ liệu, an ninh mạng và sự hiểu biết sâu rộng về các mô hình hoạt động kinh doanh… Ngoài ra, Chương trình cũng tài trợ cho các dịch vụ tư vấn để hướng dẫn các công ty lập kế hoạch và thực hiện các dự án số, phát triển các sản phẩm và dịch vụ số cho các thị trường và khách hàng mới nhằm tạo doanh thu cho công ty (TTXVN, 2/3)

B. KINH TẾ VIỆT NAM

●Với 61,7 điểm, Việt Nam đã lần đầu tiên lọt nhóm nền kinh tế có chỉ số tự do kinh tế ở mức trung bình, trở thành nền kinh tế tự do đứng thứ 90 trong bảng xếp hạng Chỉ số tự do kinh tế (Index of Economic Freedom) 2021 do Quỹ Di sản thực hiện, với nguyên nhân chủ yếu là do tình hình tài chính trong nước được cải thiện. Việt Nam đứng thứ 17 trong số 40 nền kinh tế ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương và điểm tổng thể của Việt Nam cao hơn mức trung bình của khu vực và thế giới. Quỹ Di sản nhận định thứ bậc xếp hạng của Việt Nam có thể tăng hơn nữa nếu Chính phủ có hành động bổ sung để tự do hóa các quy tắc đầu tư và lĩnh vực tài chính. (Saigondautu, 8/3)

• Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, CPI tháng 2/2021 tăng 1,52% so với tháng trước (mức tăng cao nhất trong 8 năm gần đây), nhưng nhiều chuyên gia kinh tế tin năm 2021, Việt Nam sẽ kiểm soát được lạm phát ở quanh mức 4%. Hai tháng đầu năm 2021 cũng là khoảng thời gian làn sóng Covid-19 thứ 3 đổ bộ vào Việt Nam và có mức độ ảnh hưởng mạnh hơn rất nhiều so với 2 lần trước. Tuy nhiên, dịch bệnh đã không tác động tiêu cực đến CPI (Báo Đầu tư, 8/3)
• Tp. Hồ Chí Minh sẽ tập trung đầu tư các dự án giao thông trọng điểm, cấp bách mang tính chất kết nối liên vùng. Thành phố sẽ đẩy nhanh tiến độ chuẩn bị đầu tư và đề xuất kế hoạch đầu tư cá dự án trọng điểm, kết nối khu-cụm công nghiệp và khu chế xuất, cảng biển. Ngoài ra, thành phố cũng triển khai các dự án hạ tầng phục vụ phát triển Khu đô thị sáng tạo tương tác cao phía Đông-thành phố Thủ Đức (Bnews, 8/3)
• Theo báo cáo của Bộ Tài chính, lũy kế thu NSNN 2 tháng năm 2021 ước đạt 286,7 nghìn tỷ đồng, bằng 21,3% dự toán, tăng 0,6% so cùng kỳ năm 2020. Tổng chi cân đối NSNN lũy kế 2 tháng đạt 207,3 nghìn tỷ đồng, bằng 12,3% dự toán, giảm 6% so với cùng kỳ năm 2020, trong đó: chi ĐTPT đạt 23,49 nghìn tỷ đồng, bằng 4,9% dự toán, giảm 32,4%, chi trả nợ lãi đạt 21,88 nghìn tỷ đồng, bằng 19,9% dự toán, giảm 14,3%; chi thường xuyên đạt 161,8 nghìn tỷ đồng, bằng 15,6% dự toán, tăng 1,2%. (Thời báo Ngân hàng, 8/3)

C. BÀI PHÂN TÍCH/TIN CHUYÊN SÂU

Giới công nghệ đang thay đổi và giờ là thời cơ để phá vỡ thế độc quyền (The Economist, 3/3)

Quan điểm cho rằng ngành công nghệ bị chi phối bởi các công ty độc quyền được phổ biến rộng rãi đến mức nó đã "độc quyền hoá" cả những suy nghĩ, từ chiến lược của các nhà đầu tư đến các bản tóm tắt pháp lý của cơ quan giám sát chống độc quyền.

Sau một thời gian dài ổn định, ngành công nghiệp đang bước vào một giai đoạn sôi động. Ở Mỹ, ngành này đang chuyển sang hướng "độc quyền nhóm" (oligopoly), trong đó các công ty đứng thứ hai và thứ ba cạnh tranh mạnh mẽ với các công ty dẫn đầu. Các công ty công nghệ lớn cũng đang giành giật tập khách hàng và dữ liệu: hãy chứng kiến ​​cuộc đối đầu giữa Apple và Facebook về việc ai sẽ kiểm soát quyền riêng tư của người dùng iPhone. Và tất cả các tập đoàn kỹ thuật số trên khắp châu Á cũng đang đối đầu với nhau.Cấu trúc hiện nay của ngành khác xa với chủ nghĩa tư bản cởi mở, phân tán thời kỳ đầu.Nhưng xu hướng độc quyền nhóm có tính chất tích cực hơn độc quyền riêng lẻ.

Hiệu ứng mạng lưới và quy mô đồng nghĩa càng to lại càng có lợi, cùng với đó dữ liệu có thể hoạt động như một rào cản đối với việc gia nhập ngành. Tìm kiếm, truyền thông xã hội, quảng cáo, thương mại điện tử, phát trực tuyến, gọi xe, giao hàng và thanh toán là những minh chứng cho tầm quan trọng của dữ liệu. Để đạt được vị thế tối cao trong lĩnh vực mà công ty đã lựa chọn, nhiều công ty công nghệ, đặc biệt là các công ty lớn, đã tỏ ra ít muốn cạnh tranh trực tiếp với nhau trong thập kỷ qua.Ba tìm kiếm phổ biến nhất trên Microsoft Bing là Facebook, YouTube và Google.Liệu còn có mấy ai nhớ tới điện thoại Fire Phone của Amazon?

Các công ty công nghệ đã tận hưởng một năm 2020 rực rỡ và các nhà đầu tư đang đặt cược cho những triển vọng lớn lao hơn. Giá trị thị trường 7,6 nghìn tỷ USD của 5 gã khổng lồ của Mỹ dường như ngụ ý rằng doanh số của họ sẽ còn tăng gấp đôi trong thập kỷ tới. Tuy nhiên, có một sự thay đổi đang diễn ra. Quy mô của các công ty dẫn đầu không hề nhỏ đi - thị phần trung bình của các công ty này ổn định ở mức khoảng 35% trên mỗi phân ngành, với tổng số 11 ngành tại Mỹ. Nhưng thị phần của các công ty đứng thứ hai và thứ ba đã tăng từ 18% lên 26% kể từ năm 2015. Những con số này phản ánh hai xu hướng sâu sắc hơn.

Thứ nhất, các công ty công nghệ lớn đang buộc phải đa dạng hóa khi các sản phẩm cốt lõi đi đến giai đoạn chín muồi, các cơ hội công nghệ mới xuất hiện và những rủi ro pháp lý đang gia tăng ở Mỹ, Châu Âu và Trung Quốc. Các công ty đã nhận biết được điều này từ nhiều năm trước, nhưng chỉ đến thời gian gần đây chúng mới thực sự xảy ra. Tỷ trọng doanh thu của 5 gã khổng lồ công nghệ Mỹ 22% đến 38% kể từ năm 2015. Microsoft và Alphabet đang cạnh tranh với Amazon về nền tảng đám mây.Về phần mình, Amazon hiện là một nhân tố đi lên trong lĩnh vực quảng cáo kỹ thuật số.

Thứ hai, chiếm một phần ba sự thay đổi thị phần, là tiềm lực của những "kẻ ngoại lai". Tính từ lúc thành lập, Disney (nay đã 98 tuổi) đã sở hữu 116 triệu khách hàng trực tuyến mới trong 18 tháng, trong khi Walmart, 58 tuổi, đạt doanh thu trực tuyến 38 tỷ USD vào năm ngoái. Các công ty công nghệ độc lập như Shopify trong lĩnh vực thương mại điện tử và PayPal cũng đã bứt phá nhờ nhu cầu kỹ thuật số tăng đột biến do đại dịch, và đang tạo ra đủ lợi nhuận để tự duy trì.

Một điều nguy hiểm là sự cạnh tranh độc quyền nhóm là một cuộc cạnh tranh khốc liệt.Nó vẫn chưa phá vỡ quyền độc quyền của Apple-Alphabet đối với các hệ điều hành điện thoại hoặc cửa hàng ứng dụng.Mặc dù các nhà quảng cáo có nhiều sự lựa chọn hơn, những người được quảng cáo vẫn không có sản phẩm thay thế thực sự cho các sản phẩm của Mark Zuckerberg, ông chủ của Facebook.Và có quá nhiều liên kết vững chắc giữa các công ty.Alphabet trả cho Apple tới 12 tỷ USD mỗi năm để đưa Google trở thành công cụ tìm kiếm mặc định của iPhone.Alibaba và Tencent sở hữu cổ phần trong một số công ty mới gia nhập của Trung Quốc.

Tham vọng của các doanh nghiệp là rất lớn. Trong nỗ lực thu hút doanh nghiệp sử dụng nền tảng đám mây của mình, Alphabet đang lỗ 6 tỷ USD mỗi năm — nhiều hơn số tiền mà Amazon đã mất trong suốt thời gian tồn tại của mình. Disney lên kế hoạch sở hữu 325 triệu người đăng ký vào năm 2024.PayPal dự định sẽ có 750 triệu người dùng siêu ứng dụng tài chính của mình vào năm 2025.Walmart vừa mua một công ty quảng cáo.Facebook đang tham gia vào lĩnh vực thương mại điện tử. Microsoft đã cân nhắc mua hai công ty truyền thông xã hội, TikTok và Pinterest. Huawei ở Trung Quốc đang bận rộn tạo ra một giải pháp thay thế sự độc quyền hệ điều hành của IOS-Android.

Cạnh tranh "độc quyền nhóm" có thể mang lại lợi ích cho người tiêu dùng theo một số cách. Điều này cung cấp cho họ nhiều sự lựa chọn hơn bởi nhiều công ty cạnh tranh để cung cấp một loạt các dịch vụ mở rộng: 11 công ty Mỹ có hơn 100 triệu thuê bao kỹ thuật số. Nó có thể nâng cao các tiêu chuẩn, khi các nền tảng tự trở nên khác biệt bằng sự tin tưởng của khách hàng. Đó là lý do tại sao Apple sẽ sớm hỏi người dùng iPhone xem họ có muốn chọn không tham gia theo dõi dữ liệu của Facebook hay dừng quảng cáo hay không. Và nó có thể thúc đẩy sự đổi mới khi các công ty tìm kiếm các công cụ mới, chẳng hạn như thực tế ảo, để kiểm soát quyền truy cập của khách hàng.

Quay trở lại năm 2000, một số người dự đoán rằng công nghệ và sự độc quyền là không thể tách rời, và dần chấp nhận thực tế này. Ngày nay không ai biết liệu mô hình cạnh tranh thiểu quyền đang nổi lên sẽ kéo dài hay mang lại lợi ích cho người tiêu dùng hay không. Nhưng những điều kiện ngày càng trở nên hứa hẹn hơn.Các nhà quản lý đang cố gắng tạo ra thị trường mở, dẫn đến một nền kinh tế kỹ thuật số có mức độ cạnh tranh lớn hơn, và khi đó người tiêu dùng và doanh nghiệp sẽ có nhiều lợi ích hơn.