Ngày 7/6/2022, Ủy hội sông Mê Công (MRC) và các đối tác của mình đã giới thiệu hai công nghệ mới để đo lường xem một dự án thủy điện lớn có gây tác động đáng kể đến chất lượng nước, dòng chảy hoặc lượng cá của dòng sông hay không, được thực hiện thử nghiệm tại đập Don Sahong, cách biên giới Lào-Campuchia chưa đầy hai km về phía thượng lưu. Công nghệ đầu tiên dùng để theo dõi mực nước và chất lượng nước ngay phía dưới đập và cảnh báo nếu có bất kỳ điều gì khác thường trong thời gian sớm nhất, có ý nghĩa sống còn đối với hàng triệu gia đình đánh cá và nông dân sống dựa vào sông Mê Công.

Công nghệ thứ hai là một hệ thống "đo âm thanh từ xa" được gắn vào thân của một số loài cá di cư. Do những con đập có thể phá vỡ môi trường tĩnh lặng của cá, các đơn vị xây dựng đập sẽ xây dựng một "hành lang dành cho cá" giúp cá có thể di chuyển lên thượng nguồn và xuống hạ lưu để đẻ trứng và kiếm ăn. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có cách nào để chứng minh liệu hành lang dành cho cá tại đập Don Sahong có hoạt động như dự kiến ​​hay không. Hệ thống mới này sẽ cung cấp bằng chứng qua việc theo dõi chuyển động của cá lên và xuống của một số hành lang tương tự như trong tự nhiên (còn được gọi là lối đi của cá), bao gồm kênh Hou Sadam và Hou Xangpheuk, mà nhà phát triển đã sửa chữa.

Ông Anoulak Kittikhoun, Giám đốc điều hành Ban thư ký MRC cho biết: "Chúng tôi phải hiểu liệu con đập có ảnh hưởng đến dòng chảy và chất lượng nước hay không cũng như sự hiệu quả của lối đi của cá. Sau đó, chúng tôi sẽ đề xuất các biện pháp thích hợp để ban quản lý đập điều chỉnh hoạt động của nó. Các phát hiện và khuyến nghị cũng có thể được thực hiện cho các đập tương tự, nhằm giúp chúng không chỉ tạo ra điện mà còn phải hài hòa với sinh kế của người dân qua nguồn thủy sản và các dòng sông khác trong hệ sinh thái."

Nhu cầu giám sát chất lượng nước sông Mê Công đã tăng lên rõ ràng trong những năm qua. Kể từ sự ra đời của Mạng lưới Giám sát Chất lượng Nước (WQMN) năm 1985, do giới hạn về mặt công nghệ, MRC chỉ có thể đo lường chất lượng nước theo cách thủ công hàng tháng, sau đó gửi dữ liệu vào cuối năm và không có cảnh báo về sự thay đổi trong chất lượng nước. Hơn nữa, trạm Don Sahong thậm chí còn chưa phải là thành viên WQMN vì vậy không chia sẻ dữ liệu nào với MRC. Tuy nhiên, bây giờ nhà điều hành đập đã tham gia vào một dự án thí điểm MRC-Giám sát Môi trường chung (JEM) (được tài trợ bởi các Quốc gia Thành viên MRC và các đối tác phát triển như Đức và Australia). Thiết bị được lắp đặt sẽ tự động đo chất lượng nước sau mỗi 15 phút, sau đó truyền đến cơ sở dữ liệu trung tâm của MRC và phổ biến cho các Quốc gia Thành viên và các cộng đồng ven sông.

Nguồn lợi thủy sản tác động rất lớn đến an ninh lương thực và sức khỏe con người trên toàn khu vực. MRC ước tính rằng hơn 40 triệu người - khoảng 2/3 dân số vùng Hạ lưu sông Mê Công - đang có các hoạt động đánh bắt thủy sản ven sông. Tuy nhiên, MRC thường xuyên báo cáo năng suất đánh bắt đang giảm với một lượng lớn cá hiện trở nên nhỏ hơn hoặc chưa trưởng thành. Việc quan sát chuyển động của cá là rất quan trọng ở gần con đập. Cá di cư, như cá da trơn Mê Công, thường bơi ngược dòng để đẻ trứng, di cư xuống vùng đồng bằng ngập nước để kiếm ăn, sau đó thả trôi ấu trùng để chúng lớn lên và trưởng thành. Nếu theo dõi thành công cá thông qua các kênh bổ sung của đập thủy điện Don Sahong, nhóm nghiên cứu hy vọng hệ thống sẽ được áp dụng ở những nơi khác, mở rộng kiến thức của họ về sự di cư và sinh sản của cá trên toàn lưu vực./.

Sở Ngoại vụ tổng hợp tin các báo